Jiskefet / Noblesse (Jiskefet encyclopedie)
Hof Amsterdam 28 juni 2022, makers van Jiskefet – Uitgeverij Noblesse
Uitgeverij Noblesse geeft sinds eind 2021 het boek “Jiskefet encyclopedie” uit; een naslagwerk “waarin niet alleen de bekende typetjes en vaak herhaalde sketches staan, maar ook vele toevallige passanten in het Jiskefet-universum en de tientallen uitzendingen die nooit een DVD haalden.”
Twee van de drie bedenkers en makers van Jiskefet zijn not amused over het verschijnen van dit boek, waarmee zij geen enkele bemoeienis hebben gehad. Als houders van het merk JISKEFET vorderden zij in kort geding een bevel voor Noblesse om op elk exemplaar van het boek en in alle verkoopuitingen duidelijk te maken dat het boek niet afkomstig is van (de makers van) Jiskefet.
Bij vonnis van 1 november 2021 wees de Voorzieningenrechter van de rechtbank Noord-Holland die vordering grotendeels toe: Hij verplichtte Noblesse door middel van een sticker op de voorkant van het boek duidelijk te maken dat dit boek niet van Jiskefet zelf afkomstig is.
In het door Noblesse ingestelde hoger beroep moet het Amsterdamse hof beoordelen of de uitspraak van de Voorzieningenrechter stand kan houden.
Het hof legt daartoe eerst uit dat de houder van een merk zich kan verzetten tegen het gebruik van zijn merk of van een daarmee overeenstemmend teken als een derde dat ook als merk gebruikt, dus om zijn waren of diensten te onderscheiden van die van een ander. Maar dat niet alleen: Als een derde het merk gebruikt op een andere manier dan ter onderscheiding van zijn waren of diensten, kan een merkhouder zich ook daartegen verzetten, maar alleen als door dat “andere” gebruik ongerechtvaardigd voordeel wordt getrokken uit of afbreuk wordt gedaan aan het onderscheidend vermogen of de reputatie van het merk én die derde geen “geldige reden” heeft voor het gebruik.
Het hof is het met de Voorzieningenrechter eens dat het gebruik van de naam Jiskefet als onderdeel van de titel van het boek geen merkgebruik is, maar “ander gebruik”, omdat de titel van het boek een onderdeel is van het boek zelf en “Jiskefet” niet wordt gebruikt ter onderscheiding van de waren van Noblesse van die van andere uitgeverijen.
Het overweegt vervolgens dat het Noblesse vrijstaat een naslagwerk te publiceren over Jiskefet – daarover zijn partijen het overigens ook met elkaar eens – en het oordeelt dat de titel “Jiskefet encyclopedie” een zeer voor de hand ligende titel is voor de aanduiding van de inhoud van het boek. Mede gelet op haar grondrecht op informatievrijheid, heeft Noblesse dus een geldige reden voor het gebruik van het merk als onderdeel van de titel, aldus het hof.
Het hof is het niet met de makers van Jiskefet eens dat Noblesse ongerechtvaardigd voordeel trekt uit het onderscheidend vermogen en de reputatie van het merk JISKEFET. Dat Noblesse voordeel heeft van het gebruik van de titel in de zin dat het publiek direct snapt dat het boek over Jiskefet gaat, gelooft het hof wel, maar het acht dat voordeel niet ongerechtvaardigd gelet op de toelaatbare aard en beschrijvende inhoud van het boek.
Er is ook geen sprake van afbreuk aan het onderscheidend vermogen van het merk JISKEFET. Het gebruik op deze wijze leidt niet tot verwatering van het merk, maar onderstreept volgens het hof juist de band tussen het merk en de activiteiten van de makers van Jiskefet. Omdat het boek “op geen enkele wijze negatief appelleert” aan het merk, is aantasting van de reputatie ervan ook niet aan de orde volgens het hof.
Het volgt de makers van Jiskefet evenmin in hun stelling dat er afbreuk aan het merk wordt gedaan omdat het boek niet humoristisch is, terwijl het merk JISKEFET stáát voor humor. Het hof zegt daarover dat de vraag wat humoristisch is een subjectief oordeel vergt, dat niet is komen vast te staan dat het publiek de opvatting van de makers deelt en al evenmin dat dat publiek het (gebrek aan) humoristisch gehalte ervaart als afbreuk aan het merk. “De aan een merk verbonden rechten bieden geen zeggenschap over wat humor is en wat niet”, aldus het hof.
Dit alles leidt tot het oordeel dat Noblesse zich níet schuldig maakt aan inbreuk op het merk JISKEFET. Het vonnis van de Voorzieningenrechter wordt daarom vernietigd en de vorderingen van de makers van Jiskefet worden alsnog allemaal afgewezen met veroordeling van de makers in de kosten van het geding.
Afbeelding: www.noblesse.nl