Famke Louise / Roddelpraat
Vzr. Rechtbank Amsterdam 16 maart 2022, ECLI:NL:RBAMS:2022:1239
Famke Louise is vlogger, model en zangeres. Haar management is gedurende een aantal jaren verzorgd door SPEC, het bedrijf van rapper Ali B. en zijn vrouw. In september 2020 heeft Famke een diss track opgenomen die over SPEC en rapper Ali B. lijkt te gaan. In een Instagram story uit oktober 2021 heeft Famke Louise een klein deel van de diss track geplaatst. Daarin komt onder meer de zin voor “Je man is echt een vieze en laat ze broek zakken”.
In hun YouTube programma Roddelpraat hebben de gedaagden, presentatoren Jan en Dennis, in januari 2022 aandacht besteed aan de diss track. De uitzending vond plaats enkele dagen na een veelbesproken uitzending van het programma BOOS over grensoverschrijdend gedrag bij de Voice of Holland. Rapper Ali B. was een van de beschuldigden in dát programma.
In promo’s voor Roddelpraat en in de uitzending zelf wordt in verschillende bewoordingen gesuggereerd dat Famke Louise is misbruikt door de rapper. De presentatoren laten de diss track in zijn geheel horen in de uitzending.
Famke Louise probeert middels een Instagram filmpje dezelfde avond nog de in Roddelpraat gedane beweringen recht te zetten. In het filmpje zegt ze dat de rapper haar niets heeft aangedaan en dat zij het erg vervelend vindt dat de diss track naar buiten is gebracht, omdat die persoonlijk is.
Een dag later vraagt Famkes advocaat de presentatoren van Roddelpraat de uitzending offline te halen, zich verder te onthouden van het uiten van de beschuldiging dat B. Famke zou hebben misbruikt en haar schade en kosten te vergoeden. Zij doen dat niet, maar besteden wel aandacht aan de sommatie in een bericht op hun website. Als Famke vervolgens naar de rechter stapt, volgt er een nieuwe uitzending van Roddelpraat waarin wordt gepraat over het ophanden zijnde kort geding. Daarin noemen de presentatoren Famke een “achterlijk wijf”.
De Voorzieningenrechter oordeelt op de eerste plaats dat de diss track niet ten gehore had mogen worden gebracht in Roddelpraat: het was aan Famke, als maker van de auteursrechtelijk beschermde track, om te bepalen of en wanneer zij die in zijn geheel openbaar had willen maken. In haar Insta story had zij slechts een klein, niet tot Ali B. te herleiden, deel laten horen maar de volledige track nu juist voor zichzelf gehouden. De Voorzieningenrechter vindt dat de presentatoren hun stelling dat de track eerder al wél in zijn geheel ten gehore was gebracht door of met toestemming van Famke (openbaar gemaakt, dus) niet voldoende aannemelijk hebben gemaakt met bewijs. De presentatoren hebben zich daarom schuldig gemaakt aan auteursrechtinbreuk. Zij kunnen zich ook niet succesvol beroepen op één van de wettelijke uitzonderingen.
De presentatoren menen ook dat de inbreuk gerechtvaardigd wordt door de vrijheid van meningsuiting, omdat zij in hun Roddelpraat uitzending een belangrijke misstand aan de kaak hebben gesteld, namelijk dat Famke slachtoffer zou zijn van #metoo praktijken, maar dat omwille van haar carrière verborgen zou willen houden.
Om te beoordelen of de vrijheid van meningsuiting van gedaagden inderdaad zou kunnen prevaleren, weegt de Voorzieningenrechter dat belang tegen dat van Famke Louise op eerbiediging van haar reputatie, persoonlijke levenssfeer en privacy. Die weging vindt, zoals gebruikelijk, plaats aan de hand van alle relevante omstandigheden van het geval.
De Voorzieningenrechter stelt vast dat de presentatoren de beschuldigingen van misbruik hebben gepresenteerd als feiten en niet slechts als meningen of suggesties met het doel te choqueren, beledigen of verontrusten, zoals zij zelf zeggen. Het zijn “bepaald geen onschuldige roddels”, die bovendien niet door feiten worden ondersteund. De diss track vormt geen bewijs voor het gestelde misbruik en de rechter laat zich niet overtuigen door de suggestie dat Famke de beschuldigingen zelf, maar anoniem, zou hebben geuit in de uitzending van BOOS. De rechter constateert dat er helemaal geen onderzoek is gedaan naar de ernstige beschuldigingen en dat Famke niet om weerwoord is gevraagd. Dat alles maakt dat de beschuldigingen niet feitelijk onderbouwd zijn en dat de beweerdelijke misstand die Roddelpraat aan de kaak beoogde te stellen niet bestaat. De rechter wijst ook nog op de stortvloed aan negatieve reacties die de uitzending heeft opgeroepen en op het feit dat de uitzending mogelijk voor altijd beschikbaar blijft. De kwalificatie “achterlijk wijf” wordt onnodig grievend geacht. Zelfs een bekende Nederlander als Famke hoeft dit soort gedrag niet te dulden.
De Voorzieningenrechter concludeert dat Famke terecht verwijdering van de uitzending en de term “achterlijk wijf” vordert ter bescherming van haar reputatie, persoonlijke levenssfeer en privacy en ze wijst daarom de daartoe strekkende vorderingen toe. De presenatoren moeten de ongefundeerde beschuldigingen van misbruik bovendien rectificeren.
Als de in het ongelijk gestelde partij, moeten de presentatoren de proceskosten vergoeden van Famke Louise. Omdat een belangrijk deel van de zaak ging over auteursrechten en daarvoor een speciale regeling geldt op basis waarvan vrijwel alle advocaatkosten moeten worden betaald, gaat het om een veel hoger bedrag dan gebruikelijk in zaken over de uitingsvrijheid.